Çocuk Nasıl Karar Veriyor?

Çocuk nasıl karar veriyor? Bence bu üzerinde durulması gereken önemli bir konu. 

Çocuk karar verme işini sadece ana babasına mı bırakıyor. ‘Ben bilmem, siz bilirsiniz,’ tavrı içinde mi? Yoksa aktif olarak kendi seçimlerini dile getirip, hesaba alınmak istiyor mu? Sizin çocuğunuz nasıl olsun istersiniz? “Benim çocuğum hesaba alınmak istiyor ve ben böyle olmasını istiyorum” dediğinizi duyar gibiyim. Çocuğunuz kendi seçimlerini dile getirip, kendi seçimleriyle kararını verirken, sadece kendini mi düşünsün, yoksa aileden, arkadaşlardan, çevreden diğer insanları da hesaba katsın mı? 

Gerçek şu ki, içinde yetiştiği ortamda kararlar verilirken çocuk farkında olarak ya da olmayarak sürekli gözlemler yapar ve kendine göre sonuçlar çıkarır. Evet, ‘ailede kararlar verilirken kimleri ne kadar hesaba alınıyor,’ çocuk gözler ve kendine model alır. Evet, bu model alma sürecinin sonunda hayatından sorumluluk almayan, kendi hayatıyla ilgili önemli kararları başkalarına bırakan, ‘siz bilirsiniz efendim’ bilincinde, kendini güçsüz gören insanlar yetişebilir. 

Ya da, bu model alma sürecinin sonucunda, başkalarını yok sayan, sadece kendini düşünen, ‘en iyisini ben bilirim,’ bilincinde insanlar yetişebilir. Bana göre en sağlıklı aile ortamı, hem kendini hem de ilişki içindeki diğerlerini düşünerek seçimlerini yapıp karar veren ‘biz’ bilincinde insan yetiştiren ortamdır. Kendini aciz gören yaşama dilenci tavrı içinde bakar; sürekli yalvarma ve yalakalık ilişkisi içinde hayatta kalabileceğine inanmıştır. 

Ben bilincinde, sadece kendini düşünen kişi, gasp eden bir tavır içinde yaşamı elinden geldiği kadar sömürür ve bununla gurur duyar. Sömürdüğü ve gasp ettiği için suçluluk duymaz, hatta çevresindekilerin kendisini takdir etmesini bekler. ‘Benim kafam iyi çalışır; enayileri sömürmek benim hakkım,’ diye düşünür. Biz bilinci içinde yaşama bakan kişi, yaşamla ilişkisinde adil olmaya özen gösterir. Bu ilişki insanlarla, hayvanlarla, ağaçla, doğayla olabilir. Adil olmaya, hakkını almaya ve hakkını vermeye özen gösterir. Biz bilincinin olduğu yerde hakkaniyet duygusu vardır ve insanlar birbirine güven duyar. 

Evet, çocuklarımız karar verirken kimleri hesaba alıyorlar, farkında olalım. Bugün içinde yaşadığımız toplumda güven var mı, gördüklerimizden ve duyduklarımızdan mutlu muyuz? Unutmayalım insanlarımız bu ülkenin ana babaları tarafından yetiştirilmiş, öğretmenleri tarafından eğitilmiştir. 

Doğan Cüceloğlu’nun konuyla ilgili kaynak kitaplar: 

1-İçimizdeki Biz (Remzi Kitabevi) 

2-Gerçek Özgürlük (Remzi Kitabevi) 

3-Öğretmen Olmak Bir Can’a Dokunmak (Prof. İrfan Erdoğan ile birlikte- Final Yayıncılık)

Doğan Cüceloğlu (04.04.2015)