Sorumluluk ve Özgürlük

İki önemli kavramın, sorumluluk ve özgürlük kavramlarının, ilişkisi üstüne uzun zamandır düşünüyorum.

Sorumluluk duygusu gelişmemiş bir insanın özgürlük anlayışı hem kendisi, hem ailesi, hem de onun toplumu için sorun yaratır. Çocuk olarak ana babasının kendisine karışmasını istemez, odasını toplamaz, derslerine çalışmaz ve biri kendisine bir şey söyleyecek olursa, siz bana karışarak özgürlüğümü kısıtlıyorsunuz, der. Arkadaşları arasında hep kendi dediğinin olmasını isteyen bir zorba olur. Yetişkin olunca kurduğu evlilikte kimseye hesap vermeden kendi istediğini yapmak ister, hırçındır, herkes ondan çekinir. Söz edecek olana, istediğim gibi yaşamaya hakkım yok mu, der. Eşini aldatır, ama asla aldatılmak istemez. Toplumda kendi mesleği, kendi derneği, kendi yöresinin çıkarını savunur, kavga eder; “peki, öbürleri ne olacak,” denirse, onlar beni ilgilendirmez tavrını takınır. O kimseye hesap verme sorumluluğu duymayan ‘özgür’ bir insandır. Trafikte kurallara uymaz, aklına geldiği gibi araba sürer, ters bakana küfreder.

Özgürlük duygusu gelişmemiş bir insanın sorumluluk anlayışı da sağlıksızdır. Çocukken kendisini, annesinin, babasının mutluluğundan sorumlu tutar. O dünyaya herkesi memnun etmek, mutlu etmek için gelmiştir. Herkesten ve her şeyden özür dilemeye hazırdır. Büyüklerine, ‘Ben çocuğum, biraz oynamak istiyorum,’ deme hakkını kendinde göremez. Kafasına vur, ağzındaki lokmayı al, çok uysal, çok söz dinler, diye övülür. Yetişkin olunca kurduğu evlilikte tam bir ‘hizmet eden ezik hizmetçi’ anlayışı içinde sürekli eşini, çocuğunu, kendisinin ve eşinin anasını babasını, komşularını memnun etmeye çalışır. Eşi kendini aldatır, bunu bilir, ama yüzleşemez, onurunun kırılmasını dile getiremez. O herkesi mutlu etmekten sorumludur. Herkesin mutluluğu, kazancı, rahatı için çabalar, onların mutluluğu, kazancı, rahatı önemlidir. Mutluluğu kendisi için isteme özgürlüğüne, bu dünya da ben de varım deme cesaretine hiçbir zaman ulaşamamıştır. Buna izin verilmemiştir.

Özetle söylersek, sorumluluk duygusu gelişmemiş insanın özgürlük anlayışı anarşi kokar; özgürlük duygusu gelişmemiş insanın sorumluluk duygusu ise esaret!

Ana baba olarak çocuklarınızın hem sorumluluk, hem de özgürlük duygusunun gelişmesine dikkat edin. Peki, bunu nasıl yapacağız konusunda, en önemli ilk adım, önce sizin olgun bir yetişkin olmanızdır.

Önerdiğim üç kitabım var:

1-      İçimizdeki Çocuk

2-      Başarıya Götüren Aile

3-      Onlar Benim Kahramanım.

Doğan Cüceloğlu (11.04.2015)