İki Farklı Aile Ortamı: Siz Hangisinde Yetiştiniz?

Çocuk yetiştirirken çocuğun davranışını denetlemeye mi, yoksa kendi davranışınıza mı önem vereceksiniz? Üzerinde düşünülmesi gereken önemli bir konu! 

Diyelim çocuk yalan söyledi. Çocuğun davranışına önem veren anababa, “Bana yalan söyledin! Yalan söylemek çok kötüdür, bir daha yalan söylersen seni şöyle şöyle cezalandırırım! Yalan söylediğini duymayayım, görmeyeyim!” der. Çocuğuyla ilişkisinde kendi davranışına odaklanmaya öncelik veren anababa, “Ben ne yaptım, ne söyledim ki, bana gerçeği söyleyemeyecek kadar çocuğum benden korkuyor?” sorusunu kendisine sorar. 

Korku kültürü içinde yetişmiş anababaların hedefi çocuğun davranışını yönetmektir; çocuk terbiyesi korku kültürünü zemin alır. Çocuğun doğruyu öğrenip içselleştireceğine güvenleri yoktur. Çocuğun davranışını gözetmek, denetlemek, ödül ve cezalarla biçimlendirip, yönetmek üzerinde dururlar. Ve çocuk kendisinin güvenilmeyecek bir insan olduğuna inanarak yetişir. Anababa bunu farkına varmadan yapar; kötü niyetinden değil. 

Çocuğuyla ilişkisinde kendi davranışına önem verip gözeten anababalar, sevgi ve güven kültürünü zemin alırlar. Kendi davranışları doğru değerleri yansıttığı sürece, zaman içinde çocuğun doğruyu öğrenip içselleştireceğine inanır, güvenirler. Onlar için önemli olan kendi davranışlarının ‘sevgi,’ ‘güven,’ ‘saygı,’ ‘hakkaniyet,’ ‘empati’ ve ‘içtenlik’ değerlerini yansıtmasıdır. Bu bilinç içinde sürekli çocukla sohbet içinde olmaya özen gösterirler. “Gerçeği söyleyemeyecek kadar benden korkuyorsun. Evladım, ben seni bu kadar ne zaman, nasıl korkuttum?” diye sohbete başlarlar. 

Korku kültürü için davranışı denetlemek, sevgi ve güven kültürü için ise insanı geliştirmek hedeftir. Gelişmiş insan kendi davranışını içine sindirmiş olduğu ‘doğrularla’ yönetir. Vicdan dediğimiz pusulası kendi içinde zamanla gelişir. Korku kültürü içinde yetişmiş olan etrafta korktuğu bir güç yoksa her türlü yalanı söyleyebilir, adiliği yapabilir. Vicdan dediğimiz insanı insan yapan en önemli kaynak, pusula, onlar küçücükken anababaları tarafından tahrip edilip yok edilmiş, gelişmesine fırsat verilmemiştir. Hiç bir anababa bilerek çocuğunu korku kültürü içinde büyütmek ve ömür boyu onu pusulasından mahrum etmek istemez. 

Çocukluğunuza baktığınız zaman kendinizi hangi ortamda büyümüş olarak görüyorsunuz? Bunu farkında olmak çok önemli ilk adımdır. 

Birçok anababa bilmeden, farkında olmadan, kendileri nasıl büyütülmüşse, çocuklarını da öyle korku kültürü içinde büyütürler. Bence bu konu bizim toplumun en önemli konusudur. Üzerinde çalıştığım GELİŞTİREN ANABABANIN 5 FARKINDALIĞI kitabımda bu iki aile ortamını ayrıntılı olarak irdeleyeceğim. Kitapta aldığım konuları sizinle böyle zaman zaman paylaşmak istiyorum. Okuduğunuz için teşekkür ederim. 

Doğan Cüceloğlu (02.08.2015)